Leven op een afgelegen eiland

Walvistij, het boek dat in de media warm aanbevolen werd als een schitterend debuut, kon niet op mijn vakantieleeslijst ontbreken. Neem daar nog bij dat ik deze zomer Ierland, Galway en de buurt van de Aran-islands bezocht en blijkt nu net dat deze laatste onder andere als decor dienden voor het schrijven van dit verhaal, en ik was verkocht.

Het verhaal gaat zo'n kleine 100 jaar terug in de tijd naar een eiland waar een kleine gemeenschap woont. Van het leven en de politieke commotie op het vasteland in de jaren dertig weet men weinig af. Manod is de enige 18-jarige op het eiland. Ze is verstandig, ze spreekt Engels naast het lokale dialect maar heeft geen mogelijkheden om verder te studeren. Daarvoor zou ze naar het vasteland moeten. Samen met haar jongere zus en haar vader woont ze in een primitief huis op het eiland. Haar vader is een kreeftenvisser en ze leven van het weinige dat deze vangst opbrengt. Op het eiland leeft men nog in een wereld van mythen, bijgeloof die we nu niet meer kennen.

Op een dag spoelt een walvis aan op het strand. Rond diezelfde tijd komen ook twee antropologen op het eiland wonen, Joan en Edward. Zij spreken enkel Engels en aangezien Manod deze taal beheerst, wordt ze gekozen om de antropologen te helpen om de inlandse gewoonten, verhalen en cultuur op te tekenen. Manod kijkt op naar Joan, naar haar kleding, zelfverzekerde houding, make-up. Edward maakt dan weer romantische gevoelens bij haar los. Ze gaat zo op in de wereld van deze twee individuen en hoopt op een dag met hen mee terug te kunnen gaan naar het vasteland om een nieuw leven op te bouwen voor haar en haar zusje. Van haar goedheid en oprechtheid wordt misbruik gemaakt en Manod wordt geconfronteerd met het onbegrip voor haar cultuur en het misbruik dat men maakt van haar vertrouwen. Een belangrijke rol doorheen het boek spelen de borduurwerkjes die ze maakt. Ze beelden de hardheid van het dagelijkse eilandbestaan uit. Ze geeft ze in bruikleen aan Joan en ze ziet ze helaas nooit meer terug.
Terwijl de walvis meer en meer in ontbinding raakt, wordt de "puurheid" van Manod meer en meer geschonden.

Het mooie aan het boek is dat de hoofdstukken zeer kort geschreven zijn. Het leest vlot, maar je moet als lezer de tijd nemen om alles op te nemen. Vaak las ik een klein stukje twee keer om de regels en inhoud te laten doordringen. Er staan ook een aantal getuigenissen (een soort sprookjes, liedjesteksten, enz.) in die het verhaal mooier maken.

Het is een verhaal dat mij deed stilstaan bij onze overvloed en ons materialisme. Deze mensen waren gelukkig met het weinige dat ze hebben. Kleding, materiaal, alles wordt hergebruikt. Men slaapt met twee in een bed, verwarming is er nauwelijks en ook geen stromend water. Ze zijn overgeleverd aan de natuurelementen. Voor ons is dit zeer moeilijk voor te stellen.