De geschiedenis herhaalt zich

Wat een fascinerend en intrigerend boek is dit! Geen wonder dat Anjet Daanje hiermee in 2023 de Libris Literatuurprijs won.

Het lied van ooievaar en dromedaris omvat elf verhalen die elk afzonderlijk kunnen worden gelezen, maar die samen een geheel vormen door meer dan één rode draad die doorheen de tijdslijn trekt over een periode die zich uitstrekt van 1788 tot 2030.

De auteur liet zich inspireren door de zussen Charlotte, Emily en Anne Brontë. Bij haar krijgen de zusjes de naam Drayden, ze zijn aanvankelijk met vijf en het zijn vooral de overlevende Millicent en Eliza May die een prominente rol krijgen. Beiden schrijven ze één boek dat voor enige ophef zorgt. Over de dood en het graf van Eliza May hangt later een luguber mysterie dat blijft nazinderen. Ook het notaboekje waarin Eliza May enkele gedichten (van Emily Brontë!) en tabellen vol met niet te verklaren formules noteerde duikt in de volgende verhalen telkens weer op.

Niet enkel het notaboekje van Eliza May is een steeds terugkerend artefact, ook duiken steeds weer piano's en verloren polshorloges op, en de Mondscheinsonate van Beethoven. Zelfs ‘beladen’ voornamen, bramen en bromvliegen keren steeds weer. Net als bepaalde locaties in Yorkshire: Bridge Fowling, de woonplaats van de zusjes Drayden, en de heuvel Brow Brown Hill.

In elk van de elf verhalen worden relaties beschreven die niet alledaags zijn en die zelfs niet door één of door beide partijen als dusdanig worden beschouwd. Meestal zijn het relaties die door bepaalde intriges of toevalligheden ontstaan, veelal schoorvoetend, of het nu relaties zijn tussen man en vrouw, lesbische relaties of een bijzondere band tussen zussen … En altijd speelt de dood ook een rol, nu eens macaber, dan weer lijdzaam.

Dé rode draad in Het lied van ooievaar en dromedaris is de tijd: het onderscheid tussen de voortrazende kloktijd en onze innerlijke tijdsbeleving (Kronos en Kairos), dit komt vooral duidelijk tot uiting in het laatste verhaal.

Waar de titel op slaat, verneem je in hoofdstuk 8 (dromedaris) en in hoofdstuk 10 (de ooievaar). De dromedaris: alles is perceptie en alles hangt af van waar je in gelooft. De ooievaar: heeft het geploeter van de mens dan toch enige zin? Of niet?

Anjet Daanje schrijft haar boek in de tegenwoordige tijd. Ze schrijft vloeiend, meeslepend en filmisch. Het lijvige boek kan daardoor heel vlot gelezen worden. Maar wat een eruditie heeft deze auteur! Niet enkel is ze onderlegd in de levensomstandigheden in het Engeland van twee eeuwen geleden, in de rituelen bij dood en begrafenis, spiritisme, horloges en kerkklokken, maar ook over de beginselen van de kwantumfysica weet ze een en ander … En dit alles zonder hautain of belerend over te komen.

Tenslotte schetst Daanje geen al te fraai beeld van het leven dat door de eeuwen heen steeds hetzelfde lijkt te bieden: geluk is schaars en tijdelijk, liefde wordt door toeval gedirigeerd en is niet altijd evident of wederzijds, er is veel verwarring door slechte (of geen) communicatie, bedrog en leugens zijn alomtegenwoordig, de dood loert constant om het hoekje en is de enige zekerheid die we in ons leven hebben.