Een leven dat wij niet meer kennen
Met Eiland van gisteren schetst Nico Dros, geboren Texelaar, het eiland in al zijn kleuren. Hij weet aan Texel, naast drama en vlijmend leed, een ruwe lieflijkheid te geven die de lezer blijmoedig stemt.
Toen dit boek dat hier toekwam lag het alleen al met die prachtige titel aan mij te trekken maar wetende dat dit over Texel zou gaan kwam het plots bovenop mijn leesstapel. Ik heb iets met Texel, het was in mijn adolescente jaren hier vanuit Vlaanderen iets exotisch. ‘A place to be’. We geraakten er niet want het veer van Den Helder was ons te duur… We reden toen maar naar Friesland. Enkele jaren geleden kwam ik er dan toch om er rond te zwerven met de camper, als vermaledijde toerist. Dat Nico Dros slechts een jaartje jonger is dan mezelf zorgde voor veel herkenning bij het lezen van het eerste deel.
Die tien eerste verhalen roepen een rustieke samenleving op zoals die ruim een halve eeuw geleden nog bestond, nog in het pre-digitale tijdperk. Ik ben ervan overtuigd dat dit nieuwe tijdperk later zijn naam zal krijgen en een startdatum zal krijgen anno 2000 mede komst van het internet, dat ons leven volledig overhoop gooide. Dit samen met het eilandgevoel zorgt voor schitterende verhalen en prachtige korte, gebalde karakterstudies van echte personages zoals ze bestonden en heden ten dage niet meer voorkomen, verhalen die een maatschappij schetsen van weleer en vrijheid voor kinderen. Waarschijnlijk zal het dat zijn dat mij nog het meeste raakte, kinderen die gewoon vrij kunnen rondlopen, rondzwerven, zoals wij vroeger deden nog voor de residentiële wijken ontstonden en zij nu overal ergens gebracht worden na afspraak gemaakt te hebben.
In het tweede deel – over het eiland van eergisteren (1850– 1925) – maken we kennis met het dagboek van Jacob Huizinga, een doopsgezinde vermaner die probeerde zijn kerkvolk van drank en ontucht af te brengen, het verhaal van Frerik van der Vis, een visserman die zijn leven in een berijmd volksepos gestalte gaf en Floris Dekker, een ‘ziener’ die de patriarch werd van een kleine gemeenschap in een kwijnende polder. Deze verhalen zijn een topic voor eenieder die houdt van taal en begrijpt dat dit een organisch iets is dat zijn eigen leven leidt en zichzelf vorm geeft. Daar geraak je niet aan onderuit, spijts alle verengelsing van ons Nederlands. Ik gruw van woorden zoals ‘kids’ of zoals mijn kleinzoon onlangs zei de druk op mijn ‘chest’ is nog niet over… Je houdt het niet tegen.
Het boek eindigt met een montere beschouwing over het Tessels, een streektaal die op sterven na dood is. Maar Dros wekt haar tot leven. En dat is mooi!
Synopsis
De verhalen in het eerste deel van Eiland van gisteren roepen een kleine rustieke samenleving op zoals die ruim een halve eeuw geleden nog bestond. Nogal wat bewoners daarvan koesterden denkbeelden en gedragingen die behoorlijk eigensoortig waren. In het tweede deel vertelt Dros een aantal verhalen over het eiland van eergisteren, de periode 1850-1925. We maken kennis met het dagboek van Jacob Huizinga, een doopsgezinde vermaner die vergeefs probeert zijn kerkvolk van de sterke drank en de ontucht af te brengen. Er is het verhaal van Frerik van der Vis, een nauwelijks geschoold visserman die zijn bewogen leven in een berijmd volksepos gestalte wist te geven. Het meest buitenissig was echter Floris Dekker, een manhaftig modderaar die de patriarch werd van een kleine gemeenschap in een kwijnende polder. Het boek besluit met een montere beschouwing over het Tessels, een streektaal die op sterven na dood is. Toch zijn er gedurende de terminale decennia in dit dialect nog vele gedichten en verzen geschreven. Daarvan draagt Dros een uiterst fijne bloemlezing aan. Eiland van gisteren is geen boek over een idyllisch oord. Toch weet Dros, geboren Texelaar, aan deze wereld, naast drama en vlijmend leed, een lieflijkheid te geven die de lezer blijmoedig stemt
