Kunst als een spiegel waar onze samenleving zich bevindt
Auteur Els Depuydt maakt de vergelijking tussen het oude schandaal over verwaarlozing en misbruik in het jeugdzorgcentrum ‘Vrij en Vrolijk’ in het Antwerpse, en seksueel grensoverschrijdend gedrag zoals het tot vandaag in onze samenleving voorkomt. Om dit structureel probleem zichtbaar en blijvend ter sprake te brengen kunnen ook kunst en kunstenaars voor Depuydt een intermediaire rol van betekenis spelen.
Zo liet ze zich voor deze thriller inspireren door de Gentse schilder Dees De Bruyne (1940-1989). De broer van de kunstschilder vertelde haar naar aanleiding van een tentoonstelling in het psychiatrische Ghislain Museum, eveneens in Gent, dat verschillende schilderijen van de kunstschilder momenteel nog steeds spoorloos zijn. Eén van die werken is het toch wel bijzondere ‘De kindervrienden’. Hierop worden met experimentele pasteltechniek vijf personae afgebeeld waarop hypocrisie, machtswellust, corruptie en sadisme valt af te lezen. Aan de handen van de personae kleeft het bloed van uitbuiting, ellende, foltering en moord. De attributen symboliseren machthebbers en gezagdragers, instituten als kerk en leger. Dees de Bruyne schilderde zijn tronies symmetrisch opgebouwd, rond gefolterde en geslachte kinderen op een feesttafel. Een feestelijk slachtpartijtje rond een tafel met de taart van ‘free and happy’.
De kunstenaar Dees De Bruyne werd bij leven zelf opgenomen in het Ghislain ziekenhuis. Hij leidde een chaotisch en getormenteerd liefdesleven met overdadig alcoholmisbruik. De vergelijking met de kunstschilder in het boek van Els Depuydt gaat ook nog verder op: de broer van de schilder, Roland De Bruyne werkte zelf ook in het psychiatrisch centrum en ook de vrouw van de kunstenaar, Octavia De Bysscher leefde gedurende een tijd op de zolder van het museum, om er met hun maatschappijkritiek samen te werken aan kunst.
Gelukkig is vandaag in de bijzondere jeugdzorg de tijd van ‘Vrij en Vrolijk’ uit 1971 in Brasschaat definitief voorbij. Toen werden in dat medisch pedagogisch instituut de directeur, een hoofdpedagoge en een beheerdersfamilie beschuldigd van ernstig wanbeleid en nalatigheid tegenover hun gasten. Wel komt kindermisbruik en grensoverschrijdend gedrag in onze wereld nog altijd regelmatig in beeld, en dat is wat Els Depuydt wil blijven aankaarten.
Kunst kan een vinger op de pols van de tijd leggen. Zo liet Els Depuydt haar hoofdpersonage schilder Sylvain De Swart zijn ‘Banket met kinderen’ schilderen, en kwamen eveneens in de schaduw van het Museum Ghislain in Gent zijn broer Hugo en vrouw Elvira tot leven.
Kunst als een spiegel waar onze samenleving zich bevindt.
Alles voor de Kunst is een vlotlezende thriller, met herkenbare stukjes Gent, op zoek naar het hier verdwenen schilderij ‘Banket met kinderen’. In tegenstelling tot het verdwenen doek van De Bruyne wordt het mysterie nu wel blootgelegd, en wel door Marie, het hoofdpersonage. Marie werkt als jonge bescheiden journaliste bij de Krant De Ochtendgazet. Symmetrisch met Sylvain De Swart heeft ook Marie geen gemakkelijke thuissituatie gekend, en moet ze ook in de wereld van de media opboksen tegen valsheid en machtsmisbruik. Els Depuydt was zelf vele jaren redacteur en eindredacteur voor Het Volk, Het Nieuwsblad en De Standaard’. Vandaag werkt ze als diensthoofd Informatie en Communicatie aan de Stad Gent
